Το “σύνδρομο της παραίτησης”: Η νέα μορφή κατάθλιψης που αφορά παιδιά

Μάθε ποια είναι τα χαρακτηριστικά και οι αιτίες της νεοαποκτηθείσας μορφής κατάθλιψης.

Μας ήρθε από τη Σουηδία, όταν η επιστημονική κοινότητα αντίκρισε ιδίοις όμμασι εφήβους να κοιμούνται για μήνες δίχως ιατρική ανάγκη. Παιδιά, προσφυγόπουλα, εμφάνισαν σταδιακή παραίτηση από οτιδήποτε φαίνεται φυσιολογικό για την ηλικία τους, είτε αυτό είναι σχολείο, παιχνίδι, αλληλεπίδραση είτε μία υποτυπώδης (αυτο-)φροντίδα.

Αναφερόμαστε σε άτομα παιδικής και εφηβικής ηλικίας που βρίσκονται σε μία κατάσταση ενός ψυχολογικού λήθαργου, αφού πρώτα έχει προηγηθεί μία έκπτωση στις δραστηριότητες μέσα από αγχώδεις διαταραχές, καταθλιπτικές περιόδους και, εντέλει, έναν ύπνο που δεν τελειώνει ποτέ. Είναι μία εξωτερικευμένη ψυχοπαθολογία, η οποία αφορά αμιγώς σε παιδιά που αναζήτησαν και χρειάστηκαν άσυλο επι μακρόν ως πρόσφυγες πολέμου.

Ποια είναι η αιτία του συνδρόμου παραίτησης

Ο υφέρπων υπαίτιος της εν λόγω παραίτησης (Uppgivenhetssyndrom) μοιάζει να είναι το σύνδρομο του μετατραυματικού σοκ (Post Traumatic Stress Syndrome). Το δεύτερο άπτεται μίας μνήμης τραυμάτων που δεν εξασθενεί ποτέ. Η παραίτηση αυτή καθηλώνει τα παιδιά σε μία αποσυρμένη θέση απέναντι σε ό,τι συνιστά ζωή, επιβίωση και ανάπτυξη. Είναι ένα είδος κλιμακωτής αυτοχειρίας, καθώς σιγά-σιγά, διαπιστώνεται η απώλεια μίας βαθιάς νοηματοδότησης για οτιδήποτε και οποιοδήποτε στίγμα προσωπικού παλμού, καθώς και η απόλυτη αποσύνδεση (νοός και σώματος) απο τα πράγματα του φυσικού κόσμου και των λοιπών ανθρώπων.

Το πείραμα του 1967

Αυτό το καινό σύνδρομο, πιθανότατα να βασίζεται στo ιστορικό πείραμα του Αμερικανού ψυχολόγου Μάρτιν Σέλινγκμαν το 1967 στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, όπου χρησιμοποίησε σκύλους ως πειραματόζωα για να δείξει την έννοια της επίκτητης αίσθησης αδυναμίας (learned helplessness) ως μια προέκταση της κλινικής κατάθλιψης όπως τη γνωρίζουμε μέχρι και σήμερα. Τα πειράματα ανέδειξαν την ενδότερη επιλογή που έχει ο άνθρωπος απέναντι στην επαναληπτική και ανελέητη ματαίωση από κάτι -είτε ενδογενές είτε εξωγενές- στη ζωή του. Η συνεχής ματαίωση που βίωσαν αυτά τα σκυλιά (ηλετροσόκ δίχως έξοδο διαφυγής) τα ώθησε στην παραίτηση από κάθε προσπάθεια να σωθούν πράγμα που τα καθήλωσε στην ίδια θέση, αδρανοποιημένα εκεί που θα δέχονταν ακόμα το ηλεκτροσόκ. Η επίκτητη αίσθηση αδυναμίας του Μάρτιν Σέλινγκμαν έγινε βάση για την εξήγηση της κλινικής κατάθλιψης, ενώ το σύνδρομο του μετατραυματικού σοκ δύναται να γίνει ένας πιστός ηθικός αυτουργός και συνοδοιπόρος της κατάθλιψης, φέροντας έτσι τους έφηβους πρόσφυγες σε απόλυτη ψυχοσωματική, συναισθηματική και πνευματική παραίτηση από όλα.

Με ποια άλλη διαταραχή μοιάζει

Η εν λόγω παραίτηση μοιάζει πολύ με την επιλεκτική αλαλία, όπου ένα παιδί ή ένας ενήλικας επιλέγει να μην επικοινωνεί λεκτικά με κανέναν για ένα διάστημα άνω των έξι μηνών. Η επιλογή παραίτησης, αλαλίας και οποιαδήποτε μορφής απόσυρσης οφείλει να αφυπνίσει επιστημονικές συνειδήσεις για μία περαιτέρω έρευνα σε βάθος για το συγκεκριμένο ψυχολογικό φαινόμενο. Η σύνδεση μεταξύ σώματος, νοός και ψυχής ήταν ανέκαθεν άρρηκτη, είτε το αποδεχόμαστε ως μετρήσιμη αλήθεια είτε όχι.

Τελικά, τι είναι αυτό που καθορίζει τη ζωή των ανθρώπων; Ένας άρτια οργανωμένος νους, ένα καλά γυμνασμένο σώμα ή μία ψυχή που δεν παύει ποτέ να ελπίζει; Μήπως η ενότητα των τριών συνιστά όλο το κύτταρό μας; Μήπως ο Αριστοτέλης, που είπε πως το όλον είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του, να έχει τελικά περισσότερο δίκιο από τότε;